|
|
Ignacy Domeyko (1802-1889) i jego dokonania w Ameryce Południowej
Przyjaciel Mickiewicza i jednocześnie najbardziej szanowany oraz ceniony Polak w Ameryce Południowej. Rozwinął nowoczesne górnictwo w Chile. Jego imienia użyto do nazwania pasma w Andach, rzadkiego minerału, instytucji, osiedl, ulic.
Ignacy Domeyko był bliskim przyjacielem Mickiewicza. Razem studiowali. Domeyko pośredniczył między poetą a Marylą Wereszczakówną. Po upadku powstania listopadowego razem pojechali do Paryża. Później był świadkiem na ślubie Mickiewicza. Po śmierci wieszcza jeszcze przez wiele lat pomagał finansowo jego dzieciom.
W 1838 r. otrzymał propozycję pracy w Chile. To młode państwo stosunkowo niedawno zrzuciło jarzmo hiszpańskie, było nadal niestabilne, co chwila wybuchała rewolucja. Domeyko został wydelegowany do miejscowości Coquimbo, gdzie założył uczelnię politechniczną. Zadaniem szkoły było kształcenie inżynierów górnictwa. Równolegle z pracą w szkole zajmował się badaniami naukowymi. W prowincji Valdivia odkrył pokłady węgla (do dziś są one eksploatowane). W rejonie Copiapo- srebro. Nauczył się również języka hiszpańskiego.
Czas wolny spędzał w siodle- podróżował po całym Chile. Zbierał wtedy minerały, które wraz z opisami przesyłał do Paryża. Niektóre z nich odkrył jako pierwszy. Na jego cześć nazwano jeden z minerałów- domeykit.
W 1844 r. odwiedził Araukanię. Był to jeszcze nieskolonizowany region zamieszkany przez Indian. Domeyko wystąpił w ich obronie. Podkreślił, że wierzą one w Istotę Najwyższą oraz rozróżniają dobro i zło. Podczas powrotu dokonał wejścia na wulkan Antuco. Erupcja uniemożliwiła mu dotarcie na oblodzony szczyt. Jak się później okazało, jego laboratorium i dom zostały zniszczone w pożarze.
Kilka lat później w Andach powstał nowy wulkan. Domeyko postanowił zdobyć go jako pierwszy. Pobrał próbki skał i omal nie zginął od trujących wyziewów. Po zrealizowaniu 6-letniego kontraktu pozostał, aby zreformować uniwersytet w Santiago (założony w 1843 r.). Podróżnik przekształcił źle funkcjonującą federację kilku szkół w placówkę na poziomie europejskim, a wzorował się przy tym na Akademii Wileńskiej. W 1867 r. został wybrany na rektora i pozostał nim przez 16 lat. Po przejściu na emeryturę nadal aktywnie uczestniczył w życiu publicznym. Zbadał wodę koło Santiago i zaprojektował wodociąg. Napisał wiele podręczników, wprowadził do Chile metryczny system miar i wag, zreformował mennicę państwową.
W 1850 r. poznał 15-letnią chilijkę Enriquetę Sotomayor, z którą się ożenił w tym samym roku. Doczekali się 4 dzieci. Mając ponad 80 lat geolog odwiedził ojczyznę.
| 03.07.1802 | narodziny w Niedźwiadce | | 1816-1822 | studia na Uniwersytecie Wileńskim | | 1819 | kierownictwo sekcją przyrodniczą w T. Filomatów | | 1823-1824 | więziony, uwolniony dzięki rodzinie | | 1831 | walczy w oddziale Chłapowskiego, po upadku internowany w Prusach | | 1832 | przebywa z Mickiewiczem w Dreźnie | | 1834-1837 | studia w paryskiej Szkole Górniczej | | 1838 | wyjazd na kontrakt do Chile | | 1845 | publikacja monografii Indian Araukanii,klasyczne dzieło etnografii południowoamerykańskiej | | 1848 | honorowe obywatelstwo Chile | | 1870 | śmierć żony | | 1884 | podróż po Europie z synami | | 1885 | podróż do Rzymu i Ziemi Świętej | | 1887 | doktorat honoris causa UJ | | 23.01.1889 | śmierć Ignacego Domeyko w Santiago, tam został pochowany |
|
|
|
o stronie
