|
|
Jacques-Yves Cousteau (1910-1997)
(ur. 11 czerwca 1910 w Saint AndrĂ? de Cubzac - zm. 25 czerwca 1997 w Paryżu)
Francuski oficer marynarki, badacz mórz i podróżnik.
Jako syn nieustannie podróżującego prawnika od najmłodszych lat przywykł do częstych zmian miejsca pobytu. Za młodu bynajmniej nie był wzorem grzecznego chłopczyka: usunięto go niegdyś nawet ze szkoły - za wybicie pewnego razu 17 okien. Niemniej w 1930 roku pomyślnie zdał egzaminy do Francuskiej Akademii Marynarki Ă?cole Navale w Breście, gdzie uzyskał stopień oficera artylerii; równocześnie kończył szkołę lotniczą, jednakże groźny wypadek, który mu się przydarzył w roku 1936, przekreślił marzenia o karierze pilota. Cousteau zwrócił się wówczas wyłącznie ku morzu; opisał to w roku 1953 w swojej bestsellerowej książce Milczący świat (5 mln egzemplarzy w 20 językach).
Praca dała mu sposobność prowadzenia podwodnych eksperymentów - w 1936 roku przetestował model podwodnych okularów, które można uznać za pierwowzór współczesnych masek.
W czasie okupacji hitlerowskiej Cousteau działał we francuskim ruchu oporu - RĂ?sistance, za co po wojnie otrzymał Legię Honorową. Również w czasie wojny zrealizował swój pierwszy podwodny film, a także - wespół z inżynierem Emilem Gagnanem - zbudował swój pierwszy akwalung, aparat do nurkowania. Po wojnie opracowywał techniki usuwania min morskich i zajmował się badaniem morskich wraków.
W 1950 roku został prezesem towarzystwa oceanograficznego i zakupił z demobilu stary 400-tonowy poławiacz min "Calypso", który - po przeróbkach zaprojektowanych przez Cousteau - stał się pływającym laboratorium i studiem telewizyjnym z wyposażeniem do zdjęć podwodnych - jednym z najsłynniejszych statków w dziejach.W latach 1952-1953 Cousteau poprowadził "Calypso" na Morze Czerwone, na pierwszą ze swych znakomitych wypraw badawczych. Przywiózł z niej swój pierwszy podwodny kolorowy film, zrealizowany na głębokości 45 m. Jednym z najbardziej znanych osiągnięć komandora jest też odkrycie i penetracja starożytnego statku greckiego do przewozu wina, spoczywającego na głębokości 40 m niedaleko Marsylii. "Milczący świat", wielki film dokumentalny zrealizowany przez Cousteau, przyniósł mu w 1956 roku Grand Prix (Złotą Palmę) na festiwalu w Cannes, a rok później Oskara. W sumie odbierał tę nagrodę trzy razy (również za filmy "Złota rybka" i "Świat bez słońca"). Jego filmy zdobyły w USA łącznie 40 nominacji do prestiżowych nagród Emmy.
W 1963 roku, wspólnie z Jeanem de Woutersem, opracował podwodny aparat fotograficzny o nazwie Calypso-Phot, na który licencję sprzedał później firmie Nikon.
Razem z Jeanem Mollardem zbudował miniaturową łódź podwodną SP-350, za pomocą której mógł się zanurzyć na głębokość 350 m. W 1965 zdołał osiągnąć głębokość 500 m.
Cousteau został dyrektorem muzeum oceanograficznego w Monako, po czym utworzył podmorską grupę badawczą w Tulonie i był kierownikiem Conshelf Saturation Dive Program, długoterminowego eksperymentu polegającego na zbudowaniu załogowej kolonii podmorskiej. Był też pierwszym cudzoziemcem, któremu przyznano członkostwo Amerykańskiej Akademii Nauk.
Gdy w lipcu 1960 roku EURATOM zamierzał zrzucić do wody znaczne ilości odpadów radioaktywnych, Cousteau zorganizował publiczną kampanię, która zyskała duże poparcie społeczne. Pociąg wiozący odpady został zatrzymany przez grupę kobiet i dzieci siedzących na torach i zawrócony do punktu wyjścia. Francuski badacz był zdecydowanym przeciwnikiem eksperymentów nuklearnych, czemu dał wyraz w trakcie wizyty prezydenta Charlesa de Gaulle'a w Monako.
W 1974 roku powstało Towarzystwo Cousteau, mające się zajmować ochroną życia w oceanach. Obecnie liczy ono ok. 300 tys. członków. W 1977 roku Cousteau otrzymał wspólnie z Peterem Scottem ONZ-owską nagrodę za wkład w ochronę środowiska, a kilka lat później amerykański prezydent Jimmy Carter przyznał mu Amerykański Medal Wolności. W 1992 roku został zaproszony na ONZ-owską konferencję na temat ochrony środowiska i rozwoju, a potem został stałym konsultantem ONZ i Banku Światowego.
W 1979 roku przeżył wielką tragedię - jego ukochany syn i współpracownik, Filip, zginął w katastrofie hydroplanu. Ze swoich dwu małżeństw miał jeszcze dwóch synów, Jeana-Michela i Pierre'a-Yvesa, oraz córkę Dianę. Był człowiekiem bogatym. Mimo iż posiadał liczne apartamenty na całym świecie, najchętniej mieszkał na pokładzie starego "Calypso". Jego aktywność nie słabła do ostatnich dni: budował nawet "Calypso II", jeszcze nowocześniejszy od poprzedniego, pływający statek-laboratorium.
|
|
|
o stronie
