|
|
lodowiec
masa lodu powstała na lądzie powyżej granicy wiecznego śniegu, znajdująca się w stałym, powolnym ruchu; tworzy się z nagromadzonego w dużych ilościach śniegu, który wskutek ciągłego topnienia i zamarzania pod wpływem zmian temperatury i ciśnienia warstw nadległych (regelacja) ulega rekrystalizacji i przeobraża się w firn, lód firnowy i b. zbity lód lodowcowy. Rozmiary i kształty lodowców są różne, zależnie od warunków klim. i ukształtowania terenu. Rozróżnia się lodowce kontynentalne, pokrywające ogromne obszary kuli ziemskiej (lądolód), i lodowce górskie, składające się zwykle z pola firnowego i wypływającego z niego mas lodu, zw. jęzorami lodowcowymi. Ruch lodowca odbywa się pod wpływem siły ciężkości i ciśnienia nadległych warstw lodowo-śnieżnych (pod ciśnieniem lód staje się plast.), pewną rolę odgrywa też zjawisko regelacji. Prędkość poruszania się lodowca zależy gł. od masy lodu i nachylenia podłoża, np. lodowce alpejskie posuwają się ok. 0,1 0,25 m na dobę, lodowce himalajskie 2 3,7 m na dobę, lodowce alaskie do 12 m na dobę, a niektóre jęzory (loby) lodowców grenlandzkich do 30 m na dobę; natomiast we wnętrzu wielkich lądolodów prędkości są małe (9 20 m na rok). Pod wpływem ruchu lodowca w jego górnej, nieplast. części powstają pęknięcia i szczeliny (głęb. do 50 m). Rozmiary lodowca zależą od wielkości akumulacji śniegu (zasilania lodowca) i intensywności topnienia lodowca (ablacja lodowcowa); gdy wskutek znacznej przewagi ablacji nad zasilaniem (np. przy schodzeniu lodowca w dół, w cieplejsze strefy) lodowiec staje się b. cienki, górna, spękana jego część dochodzi do podłoża i ruch lodowca ustaje (lód martwy). Najdłuższym lodowcem świata jest Lodowiec Fedczenki na Pamirze (77 km). Lodowiec posuwając się niszczy podłoże (egzaracja) oraz przenosi na znaczne odległości i osadza materiał skalny zw. moreną; w wyniku działalności lodowca i wód lodowcowych powstaje swoisty typ rzeźby powierzchni Ziemi (glacjalna rzeźba, alpejska rzeźba).
|
|
|
o stronie
