|
|
uchodźstwo
zjawisko towarzyszące wojnom, konfliktom zbrojnym, rewolucjom od początku dziejów. Status uchodźcy reguluje konwencja genewska z 1951. Wg niej uchodźcami są osoby znajdujące się poza państwem swego obywatelstwa, które z uzasadnionych przyczyn dyktowanych strachem przed prześladowaniami ze względu na religię, rasę, narodowość, przynależność do określonej grupy społecznej, poglądy polityczne nie mogą lub nie chcą korzystać z ochrony swego państwa. Są to najczęściej ludzie bez środków do życia, nie majacy legalnych dokumentów tożsamości, podróży, prawa do pobytu na terenie państw trzecich. Prawo międzynarodowe zaczęło stanowić normy dotyczące uchodźstwa po I wojnie światowej, gdy w związku z rewolucją rosyjską, prześladowaniami etnicznymi i politycznymi w państwach autokratycznych i totalitarnych zjawisko to przybrało charakater masowy. Od 1921 zaczął funkcjonować Urząd Wysokiego Komisarza ds. Uchodźców Ligi Narodów, którego pierwszym zwierzchnikiem został polarnik norweski F. Nansen. Od jego nazwiska pochodzi określenie - paszporty nansenowskie, które wydawano uchodźcom oraz apatrydom, by mogli poruszać się na terenie państw trzecich i uzyskać status cudzoziemca. Pierwsza ogólna konwencja dotycząca uchodźstwa została przyjęta w 1933. Po II wojnie światowej w ramach ONZ powstała w 1946 Organizacja Międzynarodowa Uchodźców (International Refugees Organization - IRO), a od 1951 powołano Urząd Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców (UNHCR). W zakres jego zadań wchodzi zarówno ochrona uchodźców, jak też działania na rzecz trwałego rozwiązania tego problemu, np. pomoc przy dobrowolnej repatriacji, jeśli zanikły przyczyny uchodźstwa lub przy integracji w nowym społ. bądź przesiedleniu do innych krajów. Około 130 państw jest sygnatariuszami dokumentów dających podstawę do działania UNHCR - konwencji genewskiej z 1951 i Protokołu nowojorskiego z 1967 (Polska od 1991). Wg nich rządy zobowiązują się do traktowania uchodźców zgodnie z prawem międzynarodowym, co oznacza udzielanie azylu politycznego, jeśli spełniają oni odpowiednie kryteria, nieodsyłanie do krajów, w których grozi im prześladowanie, zapewnienie prawnych, ekonomicznych, społecznych warunków do bezpiecznego życia w miejscu pobytu. Wewnętrzne prawo każdego kraju powinno być wyrazem takich właśnie zasad. Problem uchodźstwa nasila się nieustannie, co jest wynikiem eskalacji konfliktów zbrojnych, czystek etnicznych, trwania dyktatorskich reżimów. W latach 90. szacuje się, iż liczba ogólna uchodźców sięga 50 mln. Do tradycyjnych obszarów uchodźstwa - Afryki, Azji dołączyła Europa, gdzie do lat 90. uchodźcy stanowili tylko około 10% całkowitej ich liczby. Jugosłowiańska wojna, rozpad ZSRR i konflikty na terenie jego byłych republik rozszerzyły skalę tego zjawiska.
|
|
|
o stronie
