|
|
urbanistyka
sztuka planowania i budowy miast, osiedli oraz różnego rodzaju zespołów budowli, a także zagospodarowywania terenów zgodnie z ich przewidywanym przeznaczeniem (funkcje przemysłowe, mieszkalne, rekreacyjne, reprezentacyjne itd.). Urbanistyka istniała już w starożytności. W pełni dojrzałe rozwiązania urbanistyczne stanowiły nowobabilońskie i perskie monumentalne założenia z VII i VI w. p.n.e. W miastach Grecji (zwłaszcza okresu hellenistycznego) i Rzymu upowszechnił się układ szachownicowy - wzorcowy przykład takiej zabudowy stanowi wzniesiony wg projektu Hippodamosa z Miletu Pireus, z prostokątną siatką ulic i osiową kompozycją głównej drogi (połowa V w. p.n.e.). Miasta średniowieczne cechowała nieregularność wynikająca z żywiołowego rozrastania się ich powierzchni. W okresie renesansu w Europie powstały koncepcje miasta idealnego, kształtowanego na planie geometrycznym - wielobocznym lub kolistym (m.in. V. Scamozzi). W Polsce próbą realizacji założenia idealnego była budowa Zamościa (1579-1619) wg projektów B. Moranda pracującego na zlecenie J. Zamoyskiego. Wybitnym pozaeuropejskm przedsięwzięciem urbanistycznym była dokonana w XV w. przebudowa Pekinu zgodnie z regularnym planem osiowym obejmującym obszar 8 x 6 km. Rozkwit urbanistyki przypadł na epokę baroku - powstał wówczas m.in. zespół pałacowo-parkowy w Wersalu z osiowymi perspektywami i promienistym układem dróg, stanowiący wzór wielu innych rozwiązań europejskich. W XVIII w. rozplanowano Petersburg i Waszyngton, w następnym stuleciu szczególnym rozmachem odznaczała się zainicjowana przez cesarza Napoleona III, a zrealizowana przez E.G. Haussmanna, przebudowa Paryża (1853-1870) z charakterystycznym gwiaździstym układem ulic. Jednym z pionierów urbanistyki współczesnej był Le Corbusier propagujący funkcjonalistyczną koncepcję organizacji miasta (projekt Czandigarh w Indiach, 1950). Przykładem współczesnego dokonania urbanistyki jest stolica Brazylii - Brasilia (budowana od 1955 wg projektu L. Costy i O. Niemeyera).
|
|
|
o stronie
