|
|
zlodowacenie
typowe dla obszarów polarnych i wysokogórskich zjawisko występowania trwałej pokrywy lodowej na powierzchni lądów kuli ziemskiej. Zlodowacenie uwarunkowane jest wysokością występowania granicy wiecznego śniegu. Współczesne zlodowacenie obejmuje prawie całą powierzchnię Antarktydy i Grenlandii, znaczne części niektórych wysp arktycznych (Svalbard, Ziemia Franciszka Józefa, Ziemia Północna, Nowa Ziemia, Wyspa Ellesmere'a, Dewon, Wyspy Sverdrupa, Ziemia Baffina) oraz najwyższe wzniesienia łańcuchów i masywów górskich na wszystkich kontynentach poza Australią. W przeszłości zlodowacenie obejmowało znacznie większe obszary lądowe. Np. w okresie plejstocenu lądolody pokrywały znaczne części Europy, Azji i Ameryki Północnej. Istnieją różne teorie dotyczące przyczyn rozprzestrzeniania się i zanikania zlodowacenia. M.in. wiąże się to zjawisko z wędrówką biegunów Ziemi, z ruchem płyt kontynentalnych, zmianami ilości dwutlenku węgla w atmoferze, zmianami aktywności Słońca. Istotną prawidłowością jest związek zlodowacenia z występowaniem tzw. fazy postorogenicznej rozwoju środowiska przyrodniczego - schyłek wielkich orogenez: kaledońskiej, hercyńskiej i (obecnie) alpejskiej, cechuje się znacznymi fluktuacjami klimatu, powodującymi naprzemienne występowanie wielkich zlodowaceń. Ostatnie z. miało miejsce w czwartorzędzie, w okresie plejstocenu, na półkuli północnej i objęło m.in. obszar Polski, gdzie wyróżnia się w tym czasie 4 glacjały: przasnyski, południowopolski (krakowski), środkowopolski i północnopolski (bałtycki). W obrębie z. wyszczególnia się kilka stadiałów, np. w okresie z. północnopolskiego były to stadiały: leszczyński, poznański, pomorski. Po okresie zlodowacenia pozostaje charakterystyczna rzeźba młodoglacjalna i staroglacjalna.
|
|
|
o stronie
