|
|
WEZUWIUSZ... śPI?
Wezuwiusz... śpi? Wezuwiusz to jedyny w Europie czynny wulkan znajdujący sie na stałym lądzie. W starożytności okolice wulkanu słynęły tylko z doskonałych winnic. Wszystko sie zmieniło, gdy w 79 r. n.e. miała miejsce erupcja, która zniszczyła Pompeje, Herkulanum i Stabie. Dziś wciąż groźny wulkan budzi szacunek. Cieszy się rownież nie słabnącą popularnością wśród turystów odwiedzających Półwysep Apeniński.
Lokalizacja
Wezuwiusz znajduje się na Półwyspie Apenińskim, we włoskim regionie Kampania, nad Zatoką Neapolitańską Morza Tyrreńskiego. Większe miasta w pobliżu wulkanu to Neapol, Stabie.
Budowa
Wezuwiusz ma interesującą budowę. Należy do nielicznej grupy wulkanów pierścieniowych. Stożek o wysokości 1277 m n.p.m. wraz z kraterem, którego średnica wynosi kilkaset metrów, a obwód 1500 m, wyrasta z mocno zdegradowanej kaldery - pozostałości starszego krateru, który pierwotnie liczył 11 km obwodu. Krawędź kaldery w najwyższym punkcie osiąga 1132 m n.p.m. (szczyt Monte Somma).
W eocenie Wezuwiusz był wyspą, natomiast w pliocenie połączył się ze stałym lądem po obniżeniu poziomu wód.
Wulkan w starożytności
W zasadzie historię Wezuwiusza można podzielić na dwa okresy: do 79 r. n.e. i po 79 r. n.e. Do roku 79 n.e. okolice wulkanu słynęły z wina zwanego "vesuvinum". Wtedy jeszcze góra Wezuwiusz na całej wysokości porośnięta była winną latoroślą, gajami oliwnymi i lasami. Nieoczekiwanie w roku 62 n.e. miasta Herkulanum i Pompeje zostały nawiedzone przez silne trzęsienie ziemi, które w znacznym stopniu zniszczyły miasta. Natychmiast przystąpiono do odbudowy miast, nigdy jednak prac nie dokończono...
24.08.79 r. n.e.
24 sierpnia 79 r. rozpoczął się kataklizm. Jego opis zachował się w listach Pliniusza Młodszego do Tacyta. Wg słów Pliniusza o godz. 8 rano:
"Zaczęła się wznosić chmura, ale patrząc z oddali nie wiadomo było, znad jakiej góry. Dopiero po dłuższych obserwacjach ustalono, że znad Wezuwiusza. Wyglądem przypominała drzewo, jak gdyby olbrzymią pinię, wznosząc się wysoko na kształt wydłużonego pnia i rozpościerając na górze rozłożyste konary."
Wuj Pliniusza Młodszego - Pliniusz Starszy zorganizował wyprawę ratunkową:
"Każe on wypłynąć na morze czterorzędowcom i na nich wyrusza, udzielając pomocy. Piękność wybrzeża przyciągała bowiem mnóstwo turystów. Zdąża w okolice, skąd inni uciekają, i wyzbyty wszelkiej obawy, że wszelkie fazy tego straszliwego kataklizmu albo dyktował, albo sam zapisywał."
"Popiół padał już na statki. W miarę jak się zbliżały do miejsca katastrofy, stawał się coraz gorętszy i coraz gęstszy. Teraz już spadały skałki pumeksowe oraz kamienie czarne i dookoła opalone. Góra Wezuwiusz gorzała w wielu miejscach rozległymi wypryskami płomieni i wysokimi słupami ognia, których blask i jasność nabierały jeszcze intensywności, w mrokach nocy."
Oprócz materiałów piroklastycznych, eksplozjom towarzyszyły silne wstrząsy, pęknięcia oraz opary siarki, które unosiły się nad miastami.
"Już gdzie indziej wzeszedł dzień, ale dokoła trwała noc bardziej mroczna i gęstsza od wszystkich innych nocy. Od czasu do czasu rozwidniały ją pęki płomieni i błyski różnego rodzaju. Morze ciągle było wzburzone i groźne."
Warto nadmienić, że Pliniusz Starszy w czasie akcji ratunkowej zginął.
Skutki erupcji
W wyniku erupcji zostały zniszczone 3 miasta: Pompeje, Herkulanum i Stabie. Tylko ostatnie z nich później odbudowano.
Pompeje znalazły się pod 7-metrową warstwą popiołów, a Herkulanum zalała błotnista lawa, tworząc skorupę 15-20 m grubości. W Pompejach zginęło ok. 2000 ludzi. Specjalna komisja utworzona przez cesarza Tytusa objęła pod opiekę ocalałych. Majątki tych, którzy zginęli, przekazano ocalałym.
Ruiny miasta Herkulanum odkryto przypadkowo w 1709 r. Nie zostało ono jeszcze w całości zbadane. Odsłonięto dzielnicę nadmorską. Pod ziemią nadal są świątynie, cz. forum, wiele domów, nekropolie (większość z nich jest zlokalizowana pod dzisiejszym miastem Resina). Metodą odkrywania ruin jest drążenie głębokich tuneli w głąb zastygłej skorupy lawy. Pod tą warstwą zachowały się łatwo niszczejące materiały- papirusy, drewno, tkaniny, żywność. Do niedawna sądzono, że przyczyną śmierci mieszkańców było uduszenie. Jednakże grupa naukowców z uniwersytetu w Neapolu dzięki badaniom poczynionym w Herkulanum udowodniła, że śmierć następowała natychmiast wskutek szoku termicznego wywołanego przez gorącą chmurę gazów, która opadła na miasto 12 h po erupcji. Dokonano analizy uszkodzeń zębów i zabarwień kości. Na jej podstawie stwierdzono, że ofiary doświadczyły temperatury 500 st. C. Śmierć następowała w ułamku sekundy. Kurczyły się kończyny ofiary, a ułożenie ciała utrwalały osiadające na pozostałościach tkanek miękkich popioły. W XIX wieku Giuseppe Fiorelli (arch. włoski) sporządził odlewy ciał ofiar erupcji. Dokonał tego poprzez wlewanie gipsu w wydrążenia pozostawione w zasklepionym popiele.
Natomiast na ślady Pompejów natrafiono już w XVI w., ale badania rozpoczęto dopiero w 1748 r. Najcenniejsze znaleziska z tego miasta znajdują się w Museo Nazionale w Neapolu.
Wulkan wciąż groźny?
Od 79 r. n.e. miało miejsce 70 erupcji Wezuwiusza. W XII wieku trwał okres spoczynku, który zachęcił ludność do osiedlania się. W XVII w. wielka eksplozja zniszczyła okolicę i zabiła ok. 3 000 ludzi. Od tego czasu kolejne erupcje występowały co kilkadziesiąt lat. W latach 1933-44 aktywność wulkanu była nieprzerwana. Począwszy od 1944 wulkan pozostaje w spoczynku...
Średnia ocena wystawiana temu artykułowi to 4.15.
Głosów oddanych: 211.
Jaką ocenę wystawiłbyś Ty?
Liczba komentarzy do artykułu: 1. [czytaj | nowy]
Tylko zarejestrowani użytkownicy mogą komentować treść GeoZone. [rejestracja]
Komentarzegramwgta
Komentarz dodany:
17. marca 2008
| Dobrze napisane - bez lania wody tak jak w szko³ach liczasiê tylko najwa¿niejsze fakty. Czekam na inne artyku³y o takich naturalnych katastrofach typu wulkany, tsunami, powdzie, tornada itd. |
|
|
|
o stronie
